نقشه برداران دانشکده سازمان نقشه برداری کشور

 کاربرد سنجش از دور و GIS در علوم منابع طبیعی

چکیده
با توجه به اينكه بررسي وضعيت اراضي كشاورزي و منابع طبيعي نيازمند زمان وهزينه زيادي مي باشد، استفاده از داده
هاي سنجش از دور به دليل صرف هزينه و زمان كمتر، يكپارچه و وسيع بودن وتهيه پوشش هاي تكراري در مقايسه با ساير
روش هاي گرد آوري اطلاعات مي تواند مورد توجه قرار گيرد. در اين مقاله ميزان موفقيت كاربرد تصاوير ماهواره اي مورد
Georeferencing, Geometric correction, بررسي قرار مي گيرد. داده هاي ماهواره اي بعد از پردازشهاي لازم نظير
در مورد وضعيت اراضي مورد استفاده قرار مي گيرند. شاخص هاي گياهي لازم نيز محاسبه مي گردد. Filtering, Streching
با تجزيه وتحليل داده هاي ماهواره اي و بررسي رابطه آنها با داده هاي صحرايي مي توان به وضعيت پوشش اراضي، تغيير
كاربري اراضي و در نهايت راهكارهايي براي مديريت بهتر اراضي پي برد.
كلمات كليدي: سيستم اطلاعات جغرافيايي، سنجش از دور، كشاورزي ومنابع طبيعي

مقدمه
در سالهاي اخير، استفاده از سنجش از دور و سيستم اطلاعات جغرافيايي در مطالعات كشاورزي و منابع طبيعي وتهيه
نقشه هاي موضوعي گسترش فراواني پيدا كرده است . ، بررسي تغييرات مداوم اراض ي در طول زمان ومطالعه مكانهاي
زيركشت وداراي پوشش در كشاورزي و مراتع در منابع طبيعي مي تواند كارشناسان را در مديريت بهينه اين اراضي كمك
شاياني نمايد.
امروزه اهميت اطلاعات اكولوژيكي زمين براي توسعه ومديريت اكوسيستمها توسط كشورهاي توسعه يافته بطور كامل
نقش GIS مشخص شده واز آن در سطح وسيع براي مديريت منابع طبيعي استفاده مي كنند . تكنولوژي سنجش از دور و
مهمي در دستيابي به اطلاعات بهنگام، پردازش، آناليز وتصميم گيريهاي مديريتي منابع طبيعي دارند (پيكاپ وهمكاران،


در برآورد توليد علوفه با استفاده از اطلاعات ماهواره اي، به دليل ايجاد ارتباط بين بازتابش حاصل از گياهان كه توسط
سنجنده ثبت شده است با برآوردهاي زميني در سراسر مرتع، بجاي انتخاب تعداد پلاتي محدود، انتظار مي رود كه اين برآورد
.( ها از دقت بالاتري برخوردار باشند. (فرزادمهر، 1375
را بكار برده اند. آنها در TM ساروئي وهمكاران( 1386 )، در تهيه نقشه اراضي زير كشت بر نج در شمال كشور داده هاي
98 درصد / اين تحقيق از طبقه بندي كننده حداكثر همانندي استفاده شده ونقشه اراضي زير كشت برنج را با صحت كلي 39
تهيه كرده اند.

روش تحقيق

1. عمليات صحرايي
مرحله اول را جمع آوري اطلاعات صحرايي تشكيل مي دهد كه بيشتر شامل ارزيابي هاي كيفي و كمي مي باشد . بر اي
اين منطور از روش هاي آماري اقدام به نمونه برداري مي گردد. مثلاً اگر هدف ما بررسي وضعيت پوشش گياهي ويا توليد
گياهي يك منطقه باشد با نمونه برداري اقدام به بررسي وضعييت پوشش مي نماييم.يا بررسي سطح زير كشت برنج در يك
اقدام به برداشت مختصات نمونه هاي صحرايي از منطقه مي نماييم. در اين مرحله براي بررسي پديده مورد GPS منطقه باشد با
مختصات جغرافيايي آن را برداشت كرده كه اين عمل مي بايستي با دقت زياد انجام (GPS) نظر از سيستم موقعيت ياب مكاني
شود.

2. مرحله پردازش تصاوير ماهواره اي
مي باشد.كه شامل نظير زمين مرجع (Image Proccessing) مرحله اول بيشتر شامل عمليات پردازش داده هاي ماهواره اي
مي باشد.با انجام عمليات (Filtering) و فيلتر كردن (Geometric correction) تصحيحات هندسي ،(Georeferencing) كردن
اطلاعات موجود در باندها با هم تركيب مي گردند. كه اين عمل به خاطر خصوصيات (Color Composite) تركيب رنگي
طيفي پديده ها در باندهاي مختلف مي باشد. كه بسته به هدف ما تركيبي متفاوت مي توانيم داشته باشيم.

3. مرحله تجزيه وتحليل
مرحله سوم طرح شامل تجزيه تحليل داده هاي ماهواره اي اطلاعات صحرايي و جمع آوري شده مي باشد . در واقع در
اين مرحله اقدام به ايجاد روابط بين داده هاي زميني و داده هاي ماهواره اي مي كنيم و براساس اين روابط مي توانيم مدل هاي
مناسب براي بررسي اراضي كشاورزي ومنابع طبيعي در راستاي اهداف خود بيان كنيم كه آناليز اين اطلاعات در پايگاه داده ها
وسيستم اطلاعات جغرافيايي منجر به استخراج نقشه ها ومدل هاي برآورد درصد پوشش گياهي در مراتع و پوشش سطح زير
كشت در كشاورز ي مي باشد. بر اين اساس مي توانيم راهكارهاي مديريتي مناسبي را نيز ارائه دهيم.
بحث


مديريت منابع اعم از منابع طبيعي وانساني مستلزم استفاده از روشهايي است كه از دقت وكارآيي مطلوبي برخوردار بوده
وبا صرف هزينه هاي كمتر دستيابي به اهداف را آسانتر گرداند. شناخت وارزيابي منابع محيطي به عنوان اولين گام در مديريت
اين منابع به شمار مي آيد. شناخت منابع مذكور در مرحله پايه، خود مبتني بر پيمايش ها واندازه گيريهاي زميني است . ليكن
گستردگي سطح اين منابع بخصوص اراضي مرتعي عامل محدودكننده اي در اندازه گيريهاي مستقيم وصحرايي به شمار مي
آيد. به اين دليل به كارگيري ابزارها وروشهاي كمكي نظير پوشش وتوليد فراهم گردد. داده هاي ماهواره اي بخشي از طيف
الكترو مغناطيسي بازتاب شده از پديده هاي زميني مي باشد كه توسط سنجنده هاي فضايي ثبت مي گردد.
استفاده از ابزار سنجش از دور مي تواند به عنوان يك بازوي مهم در توليد اطلاعات و مديريت منابع زميني استفاد گردد .
عمليات صحرايي براي هرچه بهتر تفسير كردن تصاوير ماهواره اي لازم است وبه دقت نتيجه حاصله خواهد افزود.
براي استفاده از داده هاي ماهواره اي در ارزيابي مراتع ، اطلاعات جمع آوري شده توسط ماهواره مي بايستي در ماههاي
انجام گيرد كه معادل ماههاي ارديبهشت، خرداد وتير است استفاده شود وانجام عمليات صحرايي نيز در July وJune ،May
اين ماهها انجام گيرد چون در اين زمان گراسها وفوربهاي يكساله در مراتع هنوز سر پا هستند وخشك نشده اند و وضعيت
پوشش گياهي خيلي شبيه به وضعيت ثبت شده در تصاوير ماهواره اي است. از اينرو در بررسي اراضي كشاورزي با استفاده از
تصاوير ماهواره اي ، تقويم زراعي هر منطقه براي بررسي سطوح زير كشت محصولات آن نيز لازم وضروري است. مهمترين
مشكل استفاده از تصاوير ماهواره اي در بررسي تغييرات دقيق زميني نياز به نقاط كنترل زميني بسيار دقيق مي باشد . لذا دربرداشت نقاط زميني كه عمدتاً باGPS
انجام مي گيرد توصيه مي شود كه اين كار با دقت عمل انجام شود.

لطفا بر روی آیکن گوگل پلاس (g+1) کلیک نمایید و  ما را در گوگل محبوب کنید .

:: برچسب‌ها: