سنجش از دور دانش و فن جمع‌آوری اطلاعات از عوارض سطح زمین، بدون تماس فیزیکی با آنها است.
سنجش از دور شامل اندازه‌گیری و ثبت انرژی بازتابی از سطح زمین و جو پیرامون آن از یک نقطه مناسب بالاتر از سطح زمین است. پرتوهای بازتابی که از نوع امواج الکترومغناطیسی هستند، می‌توانند دارای منابع گوناگونی همانند پرتوهای خورشیدی، پرتوهای حرارتی اجسام یا حتی پرتوهای مصنوعی باشند. سنجش از دور، دانش بسیار گسترده‌ای است، که از جهات مختلف توسط صاحبنظران زیادی از جمله Campbell، Lillesand و Kiffer و Sabins به معرفی آن پرداخته شده‌است. Campbell با سعی در بیان کلّی از سنجش از دور، این مقوله را چنین تعریف می‌کند: سنجش از دور عبارتست از بدست آوردن اطلاعاتی از سطح زمین و سطح دریاها با استفاده از تصاویری که بر فراز آنها بکمک قسمتهایی از طیف الکترومغناطیس که از سطح زمین تابیده یا بازتابیده می‌گردد، اخذ می‌شود. همانطور که در بالا نیز شرح داده شد، سنجش از دور از انرژی الکترومغناطیسی بهره میگیرد. قویترین منبع تولیدکنندة این انرژی، خورشید است، در تمامی طیف الکترومغناطیس، تابش می‌کند. در کنار منبع طبیعی تولید انرژی الکترومغناطیسی که در سنجش از دور غیر فعال کاربرد دارد، انرژی الکترومغناطیسی می‌تواند بطور مصنوعی نیزتولید شود که آنرا اصطلاحاً سنجش از دور فعال می‌نامند. وقتی انرژی الکترومغناطیسی به زمین می‌رسد، قسمتی از آن بازتابیده و قسمت دیگری جذب می‌شود. انرژی جذب شده ممکن است متعاقباً تابش گردد، که این تابش عمدتاً در طیف فروسرخ رخ می‌دهد. سهم بازتاب شده یا جذب و تابش مجدد شدة انرژی الکترومغناطیسی، برای مواد مختلف متفاوت است. با اندازه‌گیری مقدار انرژی الکترومغناطیسی بازتابی و یا تابش شده و مقایسه آن با منحنی‌های بازتاب طیفی موادی معین، می‌توان اطلاعاتی از سطح خشکی و سطح دریاها بدست آورد.
پرتوهای بازتابیده شده از اجسام زمینی توسط سنجنده‌های ویژه‌ای به صورت قابل نمایش و پردازش ثبت و ذخیره می‌شوند.
در سال 1972 اولين سري ماهواره هاي لندست با دوربين و سنجنده هاي RBV ، MSS و TM در چهار و هفت باند توسط ايالات متحده آمريكا در مدار زمين قرار گرفته و تصاوير حاصله در اختيار هزاران محقق قرار داده شد. از اين مرحله كه تصويربرداري از حالت آنالوگ خارج و بصورت رقومي درآمد، دريچه اي جديد براي پردازش تصاوير و نهايتاً تعبير و تفسير آنها به روي بشر گشوده شد. شوروي سابق كه در بهره برداري از ماهواره هاي تصويربرداري بصورت آنالوگ سابقه ديرينه‌اي داشت با پرتاب سري ماهواره‌هاي كاسموس در پي تصويربرداري بصورت رقومي برآمد و بدين ترتيب بطور اعجاب انگيزي صحنه رقابت براي ساير ملل فراهم شد. فرانسه در سال 1986 اولين سري ماهواره هاي spot را با قدرت تفكيك 10 و 20 متر (درسه باند) و هندوستان سري ماهواره هاي IRS را در سال 1988، ژاپن سري ماهواره هاي MOS را در سال 1990، آژانس فضايي اروپا سري ماهواره هاي ERS را در سال 1991 و كانادا سري ماهواره هاي Radar-Sat را در سال 1995 در مدار زمين قرار دادند. اكنون بسياري از كشورهاي جهان با درك اهميت دستيابي به تكنولوژي هاي فضايي جهت بهره برداري‌هاي صلح آميز از منابع زمين و حفظ امنيت ملي خود به طرق گوناگون اقدام نموده و به موفقيت هاي مهمي نيز دست يافته اند كه از اين ميان مي توان كره شمالي با پرتاب ماهواره KOM-SAT در سال 1998، مشاركت برزيل و چين جهت پرتاب ماهواره CBERS در سال 1996و مشاركت كشورهاي مختلف در طراحي، ساخت و پرتاب انواع ماهواره را نام برد. حاصل پرتاب اين ماهواره ها، تهيه ميليونها تصوير از زمين بوده است كه در اختيار هزاران محقق و مؤسسه تحقيقاتي قرار گرفته و با پردازش و تعبير و تفسير آنها، اهميت و كاربردهاي علوم و تكنولوژي فضايي آشكارشده است. اين علوم قادر به پيش بيني بروز حوادث غيرمترقبه و هشدارهاي لازم، آشكارسازي فعاليت هاي مخاطره آميز زيست‌محيطي و كاهش اثرات ناشي از آنها، مديريت فرسايش ساحلي، پيش بيني فصلي و سالانه آب و هوا و بررسي اثر آنها بر كشاورزي، خشكسالي و پيشروي كوير، برنامه ريزي و مديريت منابع طبيعي نظير معادن، جنگل، مراتع، ماهيگيري، وحوش و حوادث مخاطره آميز، مديريت آب آشاميدني، آشكارسازي آلودگي آب و جلوگيري از امراض، تهيه انواع نقشه هاي موضوعي و كارتوگرافي در مقياس هاي گوناگون مي باشند.
تصوير فوق بطور شماتيك فرآيند كلي و عناصر مؤثر در سنجش از دور الكترومغناطيسي منابع زمين را نشان مي دهد. دو فرآيند مبنايي، شامل اخذ داده و تجزيه و تحليل آنهاست. A - منبع انرژي B - انتشار انرژي از ميان جو C - فعل و انفعالات انرژي بر اثر برخورد با عوارض سطحي زمين D - سنجنده هاي هوايي و يا فضايي E - انتقال اطلاعات كسب شده F - دريافت اطلاعات اوليه و توليد داده بصورت رقومي و يا تصويري G - فرآيند تجزيه و تحليل داده، شامل بررسي و تعبير و تفسير داده ها با بكارگيري وسايل مختلف ديداري و كامپيوتري به منظور آناليز داده هاي حاصل از سنجنده. تجزيه و تحليل كننده (user) با كمك داده هايي كه توسط سنجنده جمع آوري شده اطلاعات مربوط به نوع، ميزان، موقعيت و شرايط منابع مختلف زمين را استخراج مي نمايد، سپس اين اطلاعات( بصورت نقشه ها، جداول چاپي يا فايل‌هاي كامپيوتري) با لايه هاي ديگر اطلاعات در يك سيستم اطلاعات جغرافيايي(GIS) ادغام و براي مصرف كاربران آماده مي‌شود.
لطفا بر روی آیکن گوگل پلاس (g+1) کلیک نمایید و ما را در گوگل محبوب کنید .
عضو شوید
عضویت سریع
آمار مطالب
آمار بازدید
