نقشه برداران دانشکده سازمان نقشه برداری کشور

اساس کار هیدروگرافی چیست؟

این ویدیو با سبکی انیمیشنی به بیان مفهوم اندازه گیری در هیدروگرافی و آبنگاری می پردازد.

برای مشاهده و یا دانلود ویدیو به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

توپولوژی چیست؟                                    ? What is Topology

 این ویدیو با ذکر مثالی ساده به بیان مفهوم توپولوژی در جی آی اس می پردازد.

(ترجمه شده به فارسی)

برای مشاهده ویدیو به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

جی آی اس چیست؟                                 ?What is GIS 

این ویدیو به توضیحی اجمالی در مورد سیستم های اطلاعات مکانی می پردازد(زبان اصلی)

برای مشاهده فیلم و یا دانلود آن به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

سنجش از دور چیست؟                                                            ?What is remote sensing

این ویدیو ابتدا به ارایه مقدمه ای در مورد تکنولوژی ریموت سنسینگ و سپس به مبحث سنجش از دور طیفی می پردازد.

برای مشاهده فیلم و یا دانلود آن به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

لایدار چیست؟                                                  ?What is LiDAR

این ویدیو به زبان اصلی است و به توضیح سیستم لایدار می پردازد.

برای مشاهده فیلم و یا دانلود آن به ادامه مطلب مراجعه نمایید. 

سنجنده ها

سیستم های سنجنده را ازنظر منبع ایجاد امواج الکترو مغناطیسی که دریافت و ثبت می نماید به دو دسته تقسیم می کنند:

1. سيستم سنجنده فعال (Active Sensor):

شامل آن دسته از سنجنده ها هستند که خود امواج الکترو مغناطیسی که جمع آوری می نمایند را تولید می کنند. عمده ترین این سنجنده ها، سنجنده های راداری هستند.

2. سيستم سنجنده غير فعال (Passive Sensor):

شامل آن دسته از سنجنده ها هستند که خود امواج الکترومغناطیسی که جمع آوری می نمایند را تولید نمی کنند بلکه امواج خورشید را که از پدیده های سطح زمین منعکس شده را ثبت می کنند. اکثر ماهواره های مطالعه زمین در این دسته قرار می گیرند.

برای مطالعه بیشتر به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

قدرت تفکیک ماهواره چیست؟

کوچکترین واحد قابل تشخیص در هر زمینه را قدرت تفکیک می گویند.

یکی از معیارهای بیان قابلیت و قدرت سنجنده ها قدرت تفکیک است. قدرت تفکیک به سه شکل می باشد:

1. قدرت تفکيکي مکانی:

عبارتند از حداقل واحد مکانی قابل تشخیص توسط سنجنده و به عبارت دیگر کوچکترین ابعاد قابل تفکیک توسط سنجده، قدرت تفکیکی مکانی نامیده می شود و به کوچکترین یک پیکسل می گویند.

2. قدرت تفکيکي طيفی:

یک سنجنده توان دریافت اطلاعات را در چند باند مشخص می کند. هر چه تعداد باندها افزایش پیدا کند شناسایی و تفکیک پدیده ها با دقت بالاتری صورت می گیرد.

3. قدرت تفکيکي راديومتری:

عبارتند از تعداد رقمهایی که برای بیان داده های جمع آوری شده توسط سنجنده استفاده می شود. هر چه تعداد سطوح رقم بیشتر شود جزئیات بیشتری از اطلاعات را خواهد داد.

ثقل سنجی چیست ؟

ثقل‌سنجی به عملیات اندازه‌گیری ثقل یا گرانش گفته می‌شود. در این روش اندازه‌گیری تغییرات میدان جاذبه زمین در نقاط مختلف آن انجام می‌شود. با توجه به وابستگی میان میدان جاذبه و چگالی توده‌های مختلف زیرسطحی، با ثبت میدان جاذبه می‌توان مواد معدنی با چگالی بیشتر یا کمتر از سنگهای درونگیر آنها را کشف نمود.

تاریخچه : 

در حدود سال ۱۵۸۹ میلادی گالیله اولین بار تاثیر شتاب جاذبه زمین بر روی اجسام با وزنهای مختلف را کشف نمود و بعدا کپلر قوانین حرکت سیارات را اثبات کرد و در سال ۱۶۸۵ میلادی نیوتن قوانین عمومی جاذبه زمین را معرفی کرد. طی سال‌های ۱۷۳۵-۱۷۴۵ پییر بوگر بسیاری از روابط ثقل‌سنجی از جمله تغییرات شتاب جاذبه با ارتفاع، عرض جغرافیایی را معرفی کرد.

در سال ۱۸۱۷ آونگ مرکب اولین دستگاه اندازه‌گیری میدان جاذبه بود که توسط کاپیتان هنری کیتر اختراع شد. در سال ۱۹۰۱ رونالدفون اوتوس اولین برداشت ثقل سنجی توسط روی دریاچه یخی والاتون انجام شد و به تدریج این روش مطالعاتی گسترش یافت. اولین اکتشاف ژئوفیزیکی نفت در دسامبر سال ۱۹۲۲ با اندازه‌گیریهای ثقل سنجی در میدان نفتی اسپین دلتا اجرا شد.

گرانش

گرانش یا جاذبه، پدیده‌ای است که در آن همهٔ اجسام جرم‌مند یکدیگر را جذب می‌کنند. تأثیر گرانش بر این اجسام، یعنی تأثیر جذب یک جسم جرم‌مند، جسم جرم‌مند دیگر را، به صورت وزن رخ می‌نماید. از آشناترین نمودهای گرانش فروافتادن سیب از درخت است. پدیدهٔ گرانش معمولاً در مقیاس‌های بزرگ یا خیلی بزرگ هنگامی که جرمِ دست‌کم یکی از اجسام درگیر خیلی زیاد است رخ می‌نماید. بنابراین نمودهای گرانش در حرکت اجسام آسمانی و مسیر سیاره‌ها به گرد خورشید دیده می‌شود.

به‌طور کلاسیک، گرانش یکی از چهارنیروی اصلی طبیعت (سه نیروی دیگر: الکترومغناطیس، نیروی هسته‌ای ضعیف و نیروی هسته‌ای قوی) شمرده می‌شود. از میان این نیروها، گرانش از همه ضعیف‌تر است از این رو در فرایندهای ریز-مقیاس که نیروهای دیگر حضور فعال دارند، اثر گرانش کاملاً قابل چشم‌پوشی‌است. در فیزیک معاصر نظریه نسبیت عام برای توضیح این پدیده بکار می‌رود، اما توضیح کمتر دقیق ولی ساده‌تر آن در قانون جهانی گرانش نیوتون یافت می‌شود. در اکثر فعالیت‌های روزمره، از جمله فرستادن موشک به فضا قانون جاذبه عمومی نیوتن کاملاً کارآمد است. هرجرم ذره‌ای جرم ذره‌ای دیگر را درراستای تقاطع آن‌ها با نیرویی جذب می‌کنداین نیرو با حاصلضرب جرم‌ها متناسب است وبامربع فاصله آن‌ها رابطه عکس دارد. این قانون از قوانین بنیادی فیزیک است.

برای اندازه‌گیری شتاب ثقل از ابزاری به نام گرانش‌سنج استفاده می‌شود.

به ادامه مطلب مراجعه نمایید.

گسل چیست ؟

گسل یا گسله (به انگلیسی: Fault) به شکستگی‌هایی اطلاق می‌شود که سنگ‌های دو طرف صفحهٔ شکستگی نسبت به یکدیگر حرکت کرده‌ باشند. این جابه‌جایی می‌تواند از چند میلی‌متر تا صدها متر باشد. انرژی آزادشده به هنگام حرکت سریع گسل‌های فعال، عامل وقوع اغلب زمین‌لرزه‌ها است.

گسل‌های بزرگ در پوسته زمین نتیجه حرکت برشی زمین هستند و زمین‌لرزه‌ها نیز نتیجه نیروی رهاشده در حین لغزش سریع لبه‌های یک گسل به هم است. بزرگ‌ترین نمونه‌های گسل، مرزهای میان ورقه‌های زمین‌ساختی کره زمین است. از آنجا که یک گسل معمولاً از یک شیار مستقیم و مرتب تشکیل نشده و ناحیه‌ای از تغییر شکل‌های پیچیده زمین را در بر می‌گیرد معمولاً بجای گسل از «منطقه گسلی» صحبت می‌کنند.بزرگ‌ترین گسل ایران گسل زاگرس می‌باشد.

طبقه‌بندی بر اساس شیب سطح گسل
زمین‌شناسان گسل‌ها را بر اساس لغزش به سه دسته تقسیم می‌کنند:

در صورتی که لغزش کلی در جهت شیب گسل باشد، گسل شیب‌لغز (Dip-slip fault) نامیده می‌شوند.
در صورتی که لغزش کلی به موازات امتداد گسل باشد، گسل امتدادلغز (Strike-slip fault) نامیده می‌شوند.
در صورتی که لغزش دارای هر دو مؤلفهٔ امتدادی و شیبی باشد، گسل مورب‌لغز (Oblique-slip fault یا Diagonal-slip fault) نامیده می‌شوند.

به ادامه مطلب مراجعه فرمایید.

RS چیست ؟

سنجش از دور دانش و فن جمع‌آوری اطلاعات از عوارض سطح زمین، بدون تماس فیزیکی با آنها است.

سنجش از دور شامل اندازه‌گیری و ثبت انرژی بازتابی از سطح زمین و جو پیرامون آن از یک نقطه مناسب بالاتر از سطح زمین است. پرتوهای بازتابی که از نوع امواج الکترومغناطیسی هستند، می‌توانند دارای منابع گوناگونی همانند پرتوهای خورشیدی، پرتوهای حرارتی اجسام یا حتی پرتوهای مصنوعی باشند. سنجش از دور، دانش بسیار گسترده‌ای است، که از جهات مختلف توسط صاحبنظران زیادی از جمله Campbell، Lillesand و Kiffer و Sabins به معرفی آن پرداخته شده‌است. Campbell با سعی در بیان کلّی از سنجش از دور، این مقوله را چنین تعریف می‌کند: سنجش از دور عبارتست از بدست آوردن اطلاعاتی از سطح زمین و سطح دریاها با استفاده از تصاویری که بر فراز آنها بکمک قسمتهایی از طیف الکترومغناطیس که از سطح زمین تابیده یا بازتابیده می‌گردد، اخذ می‌شود. همانطور که در بالا نیز شرح داده شد، سنجش از دور از انرژی الکترومغناطیسی بهره می‌گیرد. قویترین منبع تولیدکنندة این انرژی، خورشید است، در تمامی طیف الکترومغناطیس، تابش می‌کند. در کنار منبع طبیعی تولید انرژی الکترومغناطیسی که در سنجش از دور غیر فعال کاربرد دارد، انرژی الکترومغناطیسی می‌تواند بطور مصنوعی نیزتولید شود که آنرا اصطلاحاً سنجش از دور فعال می‌نامند. وقتی انرژی الکترومغناطیسی به زمین می‌رسد، قسمتی از آن بازتابیده و قسمت دیگری جذب می‌شود. انرژی جذب شده ممکن است متعاقباً تابش گردد، که این تابش عمدتاً در طیف فروسرخ رخ می‌دهد. سهم بازتاب شده یا جذب و تابش مجدد شدة انرژی الکترومغناطیسی، برای مواد مختلف متفاوت است. با اندازه‌گیری مقدار انرژی الکترومغناطیسی بازتابی و یا تابش شده و مقایسه آن با منحنی‌های بازتاب طیفی موادی معین، می‌توان اطلاعاتی از سطح خشکی و سطح دریاها بدست آورد.

پرتوهای بازتابیده شده از اجسام زمینی توسط سنجنده‌های ویژه‌ای به صورت قابل نمایش و پردازش ثبت و ذخیره می‌شوند.

 ژئودزی چیست ؟

نام

ریشه یونانی کلمه ژئودزی (Geodesy) معنای تقسیم زمین است اما اسم این دانش همچون اسم هندسه (Geo+metry) تنها ریشه‎ی تاریخی این دانش را نشان می‎دهد و همینطور که از نام این دو دانش مشخص است و با نگاهی تاریخی به این دو دانش می‎بینیم، علم ژئودزی با علم هندسه یک مهد و خاستگاه تاریخی داشته اند. ژئودزی هم شاخه‌ای از ریاضیات کاربردی و هم شاخه‎ای از علوم زمین محسوب میگردد. تمامی علوم زمین (همچون ژئوفیزیک، جغرافیا، زمین شناسی ...) به بررسی مبدا پیدایش انسان یعنی زمین می‎پردازند و هریک فنون و علمی را برای این امر اختیار می‎نماید، به عنوان مثال ژئوفیزیک، دانش فیزیک را و ژئوشیمی دانش شیمی را، جغرافیا (Geography) فنون کارتوگرافی را و ... و در این بین ژئودزی علمی است که از هندسه برای شناخت مبدا انسان یعنی زمین کمک می‎گیرد، بهتر است بگوییم ژئودزی دانشی است که با چشمان هندسه به زمین می‎نگرد.

●لزوم استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی 
 سیستم اطلاعات جغرافیایی ابزاری قدرتمند برای كار با داده های مكانی می باشد. در GIS داده ها بصورت رقومی نگهداری می شوند لذا از نظر فیزیكی حجم كمتری را نسبت به روش های سنتی (مانند نقشه های كاغذی) اشغال می كنند.در یك GIS با استفاده از توانایی های كامپیوتر مقادیر بسیار عظیمی از داده ها را می توان با سرعت زیاد و هزینه نسبتاً كم نگهداری و بازیابی نمود. قابلیت كار كردن با داده های مكانی و اطلاعات توصیفی مربوط به آنها و تركیب انواع مختلف داده ها در یك آنالیز و با سرعت زیاد، با روش های دستی سازگار نمی باشد.توانایی اجرای آنالیزهای مكانی پیچیده، مزیت های كمی و كیفی را برای GIS فراهم می كند. انجام پردازش های تكراری با در نظر گرفتن شرایط مختلف برای دستیابی به نتیجه بهینه،تنها توسط كامپیوتر امكان پذیر می باشد كه می تواند اینگونه عملیات را با سرعت زیاد و هزینه نسبتا كم انجام دهد. این توانایی تجزیه و تحلیل داده های مكانی است كه GIS را از دیگر سیستم های گرافیكی كامپیوتری (computer aided design) مجزا می سازد.امكان انجام آنالیزهای پیچیده با مجموعه داده های مختلف مكانی (spatial) و غیرمكانی (non-spatial) بصورت توأم، مهمترین قابلیت GIS می باشد كه نمی توان آن را با روش های دیگر مثل روش های آنالوگ انجام داد.توانایی تجزیه و تحلیل توأم داده های مختلف، امكان ایجاد و استفاده از اطلاعات زمین مرجع را به شكلی كاملاً متفاوت با گذشته را فراهم می سازد. نه تنها امكان تركیب مجموعه داده های مختلف وجود دارد بلكه روش های مختلف را نیز می توان با یكدیگر تركیب نمود مثلاً روش های جمع آوری، رسیدگی و ممیزی و به روز رسانی داده ها را می توان با یكدیگر تركیب نمود. مثلاً وقتی كه تغییری در كاربری یا مالكیت یك قطعه زمین وارد سیستم GIS می شود، این سیستم می تواند دقت تغییرات را كنترل نموده و سپس نقشه و جداول مربوطه را به روز در آورد. بدین ترتیب كاربران GIS می توانند اطلاعات جدیدتر را در اختیار داشته و با توجه به نیازهایشان آن را بكار گیرند. 

به ادامه مطلب بروید .